veel te vertellen

26-12-2008

Vanochtend kwam er een meisje naar ons toegesneld. ‘’Snel, snel, naar binnen doe je raam dicht en je deur op slot de Kangkuran komt eraan, ik ga nu gauw naar huis rennen.’’ Daar zaten we dan op klaarlichte dag, net gedoucht en klaar met ontbijten opgesloten in onze Afrikaanse koektrommel omdat er een of andere malloot met kapmessen rondloopt. We belde Wim op om te vragen hoe serieus we dit alles nou moesten nemen. Hij kwam meteen langs met Lamine om het een en ander uit te leggen. Als je hem ziet moet je hem niet aanstaren, niet nieuwsgierig zijn en gewoon doorgaan met wat je aan het doen was. Ja, je moet dit alles serieus nemen was het advies. Deze man met kapmessen gelooft van zichzelf dat hij de krachten heeft om mensen die not clean at heart zijn eruit te pikken en te straffen. Ik ging eens even na, en trok de conclusie dat ik wel clean at heart ben. In dat geval hoef ik dus niet bang te zijn. Stiekem moest ik een beetje lachen onder de uitleg over de Kangkuran, kom op nou jongens, een man met kapmessen en een gek gilletje, dit is toch gewoon een leuke verkleedpartij of zoals hun het noemen, culture. Of je die magic powers nu wel of niet serieus neemt. Deze man die beweert dat hij de Kangkuran is neemt zichzelf maar al te serieus en het zal niet de eerste keer zijn dat er ongelukken gebeuren door toedoen van de Kangkuran. Ik kijk wel uit dus. Stick to the culture. Na de uitleg van Lamine zat ik eigelijk nog met veel meer vragen. Wie hijst die man in zijn pak, waar komt hij vandaan, hoe weet je of je magic powers hebt, heeft hij in dit dorp al wel eens iemand iets aangedaan, is het telkens dezelfde man, waar gelooft de Kangkuran zelf in? Waarschijnlijk gelooft hij in zichzelf en dat is nu precies wat het zo gevaarlijk maakt. Het is geen spelletje en ook geen grapje. Er zijn zelfs nog gevaarlijkere goden, neem nou de Fangbondy. Die kan zelfs vliegen en zo van gedaante verwisselen. Een jongen van rond de 30 beweerde mij met een stalen gezicht dat hij hem met zijn eigen ogen eens had zien vliegen. Sorry, maar in zo’n geval moet ik echt ontzettend veel moeite doen om niet te lachen. Met alle respect voor deze cultuur hoor maar ik ben en blijf een nuchtere Hollander met de instelling; eerst zien dan geloven. Mijn visie op dit hele godenspektakel is dat het een manier is om het volk onder controle te houden. Je kan er niet omheen dat hier onderscholing heerst dat blijkt uit zo ongeveer alles. Met als gevolg dat de mensen goedgelovig zijn en dus ook geloven in dingen als een Fangbondy en Kangkuran die ze de stuipen op het lijft jaagt. Ik zie het meer als een soort onderdrukking. Niemand lijkt zich af te vragen of een mens werkelijk van gedaante kan wisselen. Nee het is zo want men zegt dat het zo is en daarmee basta. Voor jezelf denken is er niet bij. Ergens vind ik dit natuurlijk ook prachtig allemaal, het geloof in dit soort dingen. Het is net als met sinterklaas maar dan een stukje gevaarlijker. Stel je maar een Sinterklaas met kapmessen voor, daar zit niemand op te wachten. Afijn, dit kan ook alleen maar bestaan als men niet beter weet.

Laatst las ik in een boek iets over huid bleken. Het schijnt hier ook nogal veel voor te komen. Ik moest meteen denken aan Michael Jackson, die heeft dat toch ook gedaan of was dat zogenaamd een ziekte? Vooral in de steden zou het voorkomen stond er in het boek. De eerstvolgende keer dat we in Brikama waren ben ik er op gaan letten. Inderdaad zeg, overal om mij heen zag ik bruin geel en soms naar groen nijgende gevlekte huiden. Blank is in, black is out, de gedachte achter het huidbleken berust op het allom bekende babylon beeld. Blank is babylon, het beloofde land dat staat voor rijkdom. Kortom als je blank bent ben je rijk. Ongelofelijk dat mensen massaal hun huid gaan bleken met van dat ongezonde uitbijtende spul. De kraampjes stonden vol met potjes huidbleek middel. Ten eerste is het super slecht voor je huid en ten tweede krijg je nooit een egale teint, je wordt er alleen maar lelijker op, maar dat lijken ze zelf niet te zien. Het begint zelfs al op jonge leeftijd, ik zag een meisje van een jaar of 12 met een groen geel uitgeslagen gelaat, eeuwig zonde. En dan te bedenken dat mensen met een blank huidje onder de zonnebank gaan om dat mooie bruine kleurtje te krijgen.

’s Avonds kwam Rasta nog even langs. We kletsten wat over de Kangkuran, het houdt me toch wel bezig en interessant is het zeker. Na een tijdje wilde Lieke en ik graag gaan slapen, er werd al haast niets meer gezegd en we waren moe. Op een gegeven moment zaten we hem gewoon weg te kijken, door niet meer naar hem te kijken en te doen alsof hij er niet meer was. Negeren kennen ze hier niet. We dachten dat hij zelf wel weg zou gaan en wel zou voelen dat hij niet meer echt gewenst was, dit was echter niet zo. Onder het motto; samen zwijgen is beter dan alleen, kunnen ze soms nog uren blijven hangen. Het kwartje viel na een halfuur gapen. De volgende keer zeggen we gewoon adja, dat zeg je ook tegen de kippen als ze op moeten krassen, kort maar krachtig en duidelijk

27-12-2008
Brikama, de voedselvoorraad moest weer aangevuld worden en dus zochten wij ons proviand weer op de markt van Brikama. Ook hebben we een babypakket gekocht voor de kleine jongen van Fatu. ( die bevalling was vast geen pretje, ook vrouwen worden hier nog besneden en daarna weer ‘’dichtgemaakt’’)Je hebt nog nooit zo een protserig pakket gezien. Maar dat vinden ze hier nu eenmaal prachtig. Het inkopen doen ging uiteraard gepaard met veel geroep, een kleine greep uit de opmerkingen; Hey nice ladys, Babylon queens, beautiful skincolour, what’s your nice name enz. In het internetcafe ging dit nog even door. We wilden ons e-ticket ( 9 april kom ik terug) printen maar de computer werkte weer eens niet. Irritante jongetjes probeerden hier even misbruik van te maken en deden net of ze ons wilden helpen. Ondertussen werden we aan onze arm geplukt, werd onze naam gevraagd, werd ons de liefde driedubbel verklaard en werd ik bijna gekust door een jongetje met een uitgekauwd stuk rotte vis in zijn mond, althans daar rook het vieze prutje naar. Kiss kiss, my love, gadverdamme ik kon hem nog net op tijd wegduwen. Helaas is de eigenaar van het internetcafe al net zo erg. Hij moet je ook altijd per ongeluk even aanraken. Uiteindelijk is alles gelukt. Hij wilde ons zelfs nog laten betalen voor het halfuurtje dat het internet het niet deed. We hebben niet betaald, we leren het vanzelf, overleven in donker Afrika ook al moet je de fijne kneepjes van het ‘’vak’’ even leren.

28-12-2008
De kangkuran heeft naast zijn gevaarlijke vriendje nog een gevaarlijker vriendje namelijk de Afage gourey. Je hebt altijd baas boven baas. Deze god loopt hier sinds kort ook rond. Hij maakt een soort wind geluid. Je weet wel die plastic buizen die je zo rond kan draaien in de lucht waardoor je zo’n ruis krijgt. Daar lijkt het op. Ook al geloof ik er allemaal niet in, toch sluit ik ’s avonds het raam maar als ik weet dat er engerds rondlopen. Ik zou ze zo graag eens zien en precies weten waarvoor ik bang ben, met de Afage gourey hoef ik dat ook echt niet te proberen want vrouwen die zullen onmiddellijk sterven bij het zien van dit monster. Jaja en dat noemt zich hier the smiling coast of Africa.

31-12-2008
Vannacht was de Kangkuran echt boos. Ik heb haast niet geslapen, hij was woedend en maakte een hels kabaal. Het leek of hij naast zijn kapmessen ook iets van stokken bij had om de boel kort en klein te slaan. ’s Ochtends bleek dat hij het dorp inderdaad deels verwoest had. De Bantaba ( een hangbank van hout) en het hekwerk was helemaal kapot. Waarom hij boos was? Geen idee.

’s Middags zijn we naar de naming ceremony geweest van het zoontje van Fatu Sanyang. We kwamen aanzetten met het babypakket. Ik kon niet zeggen dat er een feestelijke stemming heerste. We mochten gaan zitten op wat versleten stoelen en dat was het dan. Iedereen zat maar wat voor zich uit te staren. De baby is trouwens Moussa van moustafa genoemd, maar zijn eerste naam is Wim. Naast het feit dat die naam gewoon niet bij een donker kindje past betekent het vernoemen naar iemand altijd indirect dat die persoon waarnaar hij vernoemd is het kind als een soort zoon moet beschouwen en dus ook deels voor de kosten op moet draaien.

Oud en nieuw, om dit niet geheel aan ons voorbij te laten gaan zijn we uit eten gegaan bij Kairoh Garden in Tanji. Een heerlijk buffet stond voor ons klaar, ik was gelukkig. Er kwam een Engelse vrouw van 68 bij ons aan tafel zitten. Deze pittige dame reisde helemaal moederziel alleen 3 maanden door West-Africa. Wat een stoer mens! Toen het donker begon te worden werd er een kampvuur gebouwd en werden de Djembees tevoorschijn gehaald. Lamine had zijn djembee ook meegenomen en trommelde vrolijk mee. Langzaam waagde iedereen zich op de dansvloer om het kampvuur. De oude dame ging helemaal los! Vermakelijk om te zien, maar ik had vooral veel respect voor haar. Om 11 uur telde Lieke en ik vast even af, we kregen wat scheve blikken van de trommelaars; ‘’Jullie zitten er een uur naast hoor.’’ Maar om 12 uur telde we gewoon nog een keer af. Er waren zelfs vuurpijlen. Geheel op Afrikaanse wijze werden deze tactisch onder een boom gezet en schoten de vuurballen zo in de percussiegroep. Niets ernstigs gebeurd, iedereen kon er wel mee lachen. Deze avond viel me niets tegen. Terug in Berending aangekomen was ik blij dat we die avond naar Kairoh waren geweest. In Berending was het totaal uitgestorven, niets te beleven. Er was zelfs geen kumpo dans geweest en ook de Kangkuran had een nachtje voorbij laten gaan.

01-01-2009
Gelukkig nieuwjaar allemaal! Wat begon als ontzettende saaie dag draaide uit op een dorpsfeest. Shisla de Jamaicaanse muziekartiest, een echte held voor de inwoners van Berending, zou een bezoek komen brengen aan het dorp. Hij was zogezegd klaar met de grote podia en wilde nu wel eens echte cultuur komen snuiven en wel in Berending. Later bleek dat hij niet meer zou komen, toen weer wel, toen weer niet enz. We zouden gebeld worden als hij wel zou komen. Nietsvermoedend brachten we de etensschalen ‘s middags terug naar Fatu terwijl het hele dorp uitliep. We liepen recht tegen de stroom ( afzichtelijk) opgemaakte meisjes in. Kwam hij dan toch? We vroegen het zo ongeveer aan iedereen die we tegenkwamen maar niemand kon ons antwoord geven. Een ding was zeker, er stond iets te gebeuren. We besloten zelf maar eens te gaan kijken wat er te beleven viel daar waar iedereen heen liep. Al snel hing ik vol met kindjes, twee aan iedere hand en nog wat aan mijn t shirt. Dan komen ze zo ongemerkt naast je lopen en dan pakken ze je hand zonder je ook maar aan te kijken, de stiekemerds. Er was een dikke auto gearriveerd en de vrouwen waren door het dolle heen. De kumpo ( een dansende strobaal, ook een god) was tevoorschijn getoverd en er werd traditionele muziek gemaakt. Iedereen was blij maar ik had geen idee wie nou Shisla was. Ik deed mee in het feestgedruis maar had geen idee wie nou de superstar van het hele gebeuren was. Later bleek dat Shisla zelf niet eens gekomen was. Zijn neef nicht zus, ik heb geen idee wat voor verwantte van Shisla, was wel gekomen. Het dorp was er in ieder geval niet minder uitzinnig om. Later zag ik een vrouw met gebleekte huid en dreads tot op haar enkels en een vrouw met een te grote zonnebril, volledig veramerikaniseerd, dit waren dus de personen waar het om ging. Ze deden een rondje dorp en kwamen uiteindelijk op het plein uit waar de djembee groep van Lamine een optreden verzorgde. Er werden allerlei goden van stal gehaald die wij nog nooit gezien hadden. De agomela, een soort gekleurde aap met twee stokken die niet schroomt mensen met zijn stokken te slaan als ze niet meedoen met het hele gebeuren. Hij liep dan ook vaak in de uithoeken van het dorp om de buitenbeentjes op te sporen en zo te dwingen naar het feest toe te gaan. Ondanks dat deze god het goed bedoelt, voelde ik de hartjes van de kindjes die ik aan mijn been geklemd had overuren maken. Het is toch best wel eng, zo’n beestmens. Ook de essamay was van stal gehaald, dit was meer een lappenpop, een man gehuld in jute zakken met een twijgentakje. Ik vond het prachtig om te zien. De kinderen in het dorp deden alsof ze weer voor het eerst blanke mensen zagen. Ze vechten letterlijk om je hand. Ik ben betast, aan mijn haar geplukt, er werd aan mijn haartjes op mijn arm geplukt en mijn arm werd zelfs afgelikt. Misschien smaakt toubab huid inderdaad wel anders dan een blanke huid. Ik blijf het in ieder geval ongelofelijk vinden. Niet alleen de kinderen vonden ons interessant ook de wat oudere mannen hadden oog voor ons. Ze stonden, bezopen van de palmwine in mijn oor te tetteren. Lina lina, hello I am blablabla. Ze dood negeren is wat ik doe en als het moet lach ik ze uit of duw ik ze weg.

Deze dag kreeg nog een staartje. Een paar dagen terug was de solar van Lieke gejat. We hadden hem perongeluk buiten laten liggen, normaal kan dit geen kwaad omdat officieel niemand op het schoolterrein mag. Het verhaal van de diefstal ging als een lopend vuurtje door het dorp. Iedereen wilde zich inzetten en de dader achterhalen want dit werd niet geoorloofd in dit dorp. Iemand had een telefoongesprek opgevangen van een jongen dat ging over de verkoop van een solar. Zonder dat wij het wisten waren Lamine en Sana naar een marabout gegaan. Dit is een soort geestelijke, een man die zich met spirituele zaken bezighoudt en hij had met een soort wichelroede doorgekregen dat de solar nog steeds in het dorp was en dat de dader er ook nog was. Het geloof hier in is heel sterk, sterker nog, dit is de waarheid. De dader was ‘s middags onder het feest opgemerkt door Lamine en ze wilde er zo gauw mogelijk achteraan. We sprongen hals over kop in de auto en reden naar het politie bureau om aangifte te doen. Het werd bij zaklamplicht opgeschreven in een vergeeld boek. Dat was het dan, dachten wij maar tot onze grote verbazing stapte er een politie agent bij ons in de auto. We gingen de dader opsporen. De jongens in het dorp hielden elkaar met mobieltjes op de hoogte over de positie van de dader, hij zou gevlucht zijn op zijn fiets en ons nu recht tegemoet komen rijden. Wim zijn auto was onverwachts omgetoverd tot politiewagen en wij zaten van het ene op het andere moment in een achtervolging. Ik vond het wel spannend, het leek wel een film. Bij elke fietser hielden we even in maar bij de school aangekomen hadden we de jongen nog niet gezien. Bij de school stonden de jongens van het dorp die de dader in de gaten hadden gehouden en ze doken samen met de politie agent de bush in. Dit was dus een heuse klopjacht. Ze kwamen terug uit de bush zonder dader. Nu was er weer het vermoeden dat hij bij een vriend op de compound zat, ernaartoe. Maar ook hier hadden we geen succes. De politieagent zat ongeveer te slapen in de auto en wilde terug naar het politiebureau. Geen succes, geen dader, het was donker en om 9 uur ‘s avonds hadden we eindelijk ons diner.

02-01-2009
Na ons fantaseren-over-eten-en-vooral-snoep-uurtje stond Rasta opeens in onze kamer. We moesten meekomen want de auto stond voor en ze hadden de dader gepakt. We liepen naar de auto en kwamen oog in oog te staan met de vermoedelijke dief van de solar. Wat bizar, dat dat kan. We moesten een getuigschrift schrijven. Ik heb dit in het Nederlands nog nooit gedaan laat staan in het Engels. Eens moet de eerste keer zijn. De jongen werd na een paar oorvijgen meegenomen naar het bureau. Maandag zou er uitspraak gedaan worden over deze zaak, tot die tijd zou de jongen in de cel zitten, in het weekend wordt namelijk niet gewerkt op het politiebureau. Het kan dus goed zijn dat deze jongen onschuldig is en zo maar 3 nachten in de cel heeft moeten verblijven omdat de politie weekend heeft.

’s Avonds kwamen er twee jongens naar onze kamer. Ik dacht dat het ons diner was en opende na het bekende kon kon, wat zoveel betekend als hallo ik kom naar binnen, nietsvermoedend de deur. Het waren dezelfde jongens als die middag. Ze hadden gezegd dat ze onze vrienden wilden zijn en hadden onze naam gevraagd en ons telefoonnummer. Ja dag! Wij zijn hier om te werken niet om vrienden te maken. Bovendien wil iedereen je vriend zijn. Ze waren die middag al opdringerig maar die avond waren ze helemaal niet weg te slaan. We hebben ze vriendelijk verzocht te vertrekken, ze onvriendelijk verzocht te vertrekken, ze uitgescholden, ze weggeduwd en de deur op slot gedaan en zelfs toen bleven ze nog staan. Waar is de nightwatch als je hem nodig hebt? Na een tijdje waren ze toch vertrokken. Hoe kom je in godsnaam van die mensen af?

03-01-2009
Hoogtepunt van de dag: Oliebollen, ja ietwat laat maar ook in Afrika hebben ze oliebollen weliswaar niet speciaal voor oud en nieuw maar dat maakte niet uit. We hebben ze werkelijk naar binnen gepropt, heerlijk!

04-01-2009
Ons laatste dagje van de ‘’vakantie’’ hebben we aan het strand besteed. Terwijl jullie daar in de vrieskou zaten heb ik lekker liggen bakken aan het strand. Strakblauwe lucht, witzand, palmbomen, zee, verlaten beachbarretje en naast de eigenaar hiervan geen kip te bekennen ( wel koeien overigens, nooit geweten dat koeien van strandwandelingen houden) Toen het net op een privé-strand begon te lijken kwam daar de domper van de dag aangewandeld. Een rasechte hustler viel ons lastig. Hij wilde echt niet meer weggaan, hij sprak geen woord engels en we konden niet met elkaar praten en toch bleef hij zitten. Demonstratief gingen we met onze rug naar hem toe zitten, ook dit hielp niet. Ondertussen waren we het zonnen beu en wilden we graag een frisse duik nemen in de zee maar onze spullen bij hem achterlaten was echt geen optie. Ook hem hebben we uitgescholden, geheel ten einde raad. De enige optie was de rest van ons water over hem heen te gooien. Lieke pakte de fles en gooide hem nat, daarna werd hij onder het zand gegooid, dat bleef lekker plakken haha. Helaas leek hij het leuk te vinden en wist ik me niets anders te bedenken dan hem bekogelen met mijn teva’s. Hij was opgerot, gelukkig. Tot overmaat van ramp kwam hij daarna gewoon weer terug! Ik zei hem nog een keer, WE DON’T LIKE YOU, wonder bovenwonder stond hij op en liep hij weg. Dat hadden we hem toch net ook al duizend keer verteld? Typisch gevalletje West- Afrikaans doof zijn.

05-01-2009
Vanochtend hebben we onze eerste les gegeven. Grade 1, kindjes van 6, 7 jaar, een regelrechte ramp. We zijn echt bij de absolute basis begonnen, de namen van kleuren, zelfs dit was te moeilijk. Ze spreken daarnaast ook nog eens haast geen engels waardoor communiceren vrij onmogelijk wordt. Misschien is het beter om de lerares les te geven en onze lessen uit te leggen. ’s Middags moesten we weer naar het politiebureau. Er ws zelfs geen tijd voor lunch want we moesten meteen meekomen. Daar aangekomen waren de politie agenten net begonnen met lunchen en bidden, geen idee waarom we zo halsoverkop moesten komen. Na een tijdje moesten we naar een krottige kamer waar de heilige, de dikke man met wales sjaal op zijn kop, de uitspraak ging doen. De verdachte werd binnengebracht en moest op de grond gaan zitten. De heilige begon als een vader op de verdachte in te praten, op een rustige toon. Ondertussen peuterde de heilige wat in zijn oor sorteerde hij zijn papieren en deed hij een dutje. Er gebeurde werkelijk niets. Na een tijdje vond iedereen het tijd voor een rookpauze en Lieke en ik bleven alleen met de verdachte achter in het hokje. RAAR! In Nederland zou dat dus echt niet kunnen. Ze zijn niet tot een uitspraak gekomen want de man die het telefoongesprek over de verkoop van de solar had opgevangen moest er ook bij zijn. De dag erna zou hij mee komen en werd er een verdere uitspraak gedaan.

06-01-2009
De les in grade 4 ging echt geweldig. We hebben ze structuren op papier laten toveren. Het klinkt net zo veelbelovend als het is. Ze vonden het prachtig. Vandaag zouden we naar het politiebureau gaan met de man die het telefoongesprek zou hebben opgevangen. Natuurlijk was de man die mee naar het politiebureau moest vandaag niet in het dorp. Afrika zou anders Afrika niet zijn. Wanneer we nu naar het bureau gaan voor een verdere uitspraak? Geen idee, de verdachte moet in ieder geval tot die tijd al die nachten verblijven in de cel, waarschijnlijk wordt hij ook gemarteld. En dan te bedenken dat deze jongen misschien wel onschuldig is.